15 mei 2010: Frans Brüggen in topvorm
- Klassiek
- 15 mei 2010: Frans Brüggen in topvorm
Les indes galantes van Jean-Philippe Rameau paste perfect in het thema van het Matineeseizoen 2009-2010: ‘La France et le monde’: over de multi-etnische wereld (‘les indes’) die eeuwenlang in de Franse cultuur zijn beslag vond. Frans Brüggen, ook chef-dirigent van de toenmalige Radio Kamer Filharmonie, liet, mei 2010, alle kleuren van dit opéra-ballet horen.
Les ‘indes’
Les Indes galantes (1735) is een mengvorm van opera en ballet, vol dramatische effecten. De barokmeester Rameau evoceert liefdesperikelen in verre landen: van Turkije en Perzië tot Noord- en Zuid-Amerika. Het werk is meteen een succes: zijn publiek geniet, net als Louis XIV, van de exotische kostuums en decors. Maar tussen neus en lippen door leveren Rameau en zijn librettist Louis Fuzilier kritiek op de samenleving van hun tijd: het verhaal gaat ook over de moeizame relatie tussen leider en volk, over krachtige vrouwen, de wisselwerking tussen zogenaamd ‘beschaafde’ en ‘onbeschaafde’ culturen, de zogenaamde ‘ontdekkingsreizen’ en ook nog over de op dat moment actuele strijd tussen Frankrijk, Spanje, Italië en Polen enerzijds, tegenover Oostenrijk en Rusland anderzijds.
Orkest van de Achttiende Eeuw
Frans Brüggen (1934-2014) weet in de jaren zestig en zeventig een onwaarschijnlijk groot publiek te betoveren met zijn blokfluit. Tegelijkertijd schrijven componisten als Luciano Berio en Louis Andriessen nieuwe muziek voor zijn eigenlijk barokke blokfluit. Maar Brüggen is ervan overtuigd dat ook de ‘oude muziek’ een nieuw geluid behoeft.
Dirigent Frans Brüggen.
Brüggen en Andriessen staan zij aan zij op de barricaden. Beiden zijn betrokken bij de Maderna-campagne in 1964 (de eis om bij het Concertgebouworkest naast Bernard Haitink een dirigent voor hedendaagse muziek aan te stellen), bij de uitvoering van de revolutionaire opera Reconstructie (juni 1969), en enkele maanden later bij de Notenkrakersactie in het Concertgebouw. Bij de luidruchtige openbare discussie tussen leden van het Concertgebouworkest en actievoerders op 22 april 1970 in hotel Krasnapolsky doet Brüggen een krasse uitspraak: “En voorts beschuldig ik het Concertgebouworkest van onwaarachtige muzikaliteit. Waarschijnlijk weten de bezoekers van de Serie-B niet dat élke noot van Mozart en Beethoven die zij spelen, van a tot z gelogen is.”
Met deze drieste, decennialang resonerende uitroep wordt hij direct opgenomen in de alternatieve muziekscene. Brüggen hééft een punt: de traditionele orkesten zijn de oude traditie écht vergeten. Uiteindelijk brengt hij het Orkest van de Achttiende Eeuw samen, waarin een zeer internationale groep musici zich verenigen om muziek uit vroeger eeuwen op originele instrumenten, of op zijn minst nagebouwde ‘oude’ instrumenten te spelen. “Een geuzenbende”, zo noemt Brüggen ‘zijn’ orkest. “Je bent [door die oude instrumenten] als het ware gedwongen anders te spelen”, stelt een NOS-interviewer in 1981, kort na de oprichting van het orkest. “Ja”, is zijn eerste antwoord, om dan te preciseren: “nee, je bent niet gedwongen anders te spelen, je instrument speelt al anders”.
Brüggen maakt het waar. ‘Oude’ muziek klinkt onder zijn handen als nieuw: met een meer oorspronkelijk instrumentarium vorm je een andere klank, een klank die nú weer begeestert. Deze Matinee-uitvoering spreekt boekdelen. Rameau klinkt weer actueel. Frans Brüggen was, zoals Luciano Berio het formuleerde: “een muzikant die geen archeoloog is, maar een groot kunstenaar”.
Beluister het concert
Afspeellijst is niet beschikbaar.
zaterdag 15 mei 2010
OmroepNPS
ComponistenJean-Philippe Rameau
UitvoerendenNicola Wemyss (Hébé ; sopraan), Marije van Stralen (L'Amour ; sopraan), Ilse Eerens (Phani & Zima ; sopraan), Juliette Galstian (Emile & Zaïre ; mezzosopraan), Stéphanie Révidat (Fatime ; sopraan), João Fernandes (Bellone & Huascar ; bas), David Wilson-Johnson (Ali & Adario ; bariton), Henk Neven (Osman & Don Alvar ; bariton), Anders J. Dahlin (Valère & Tacmas ; tenor), Marcel Beekman (Damon & Don Carlos ; tenor), Frans Brüggen (Dirigent), Cappella Amsterdam
EnsemblesOrkest van de achttiende eeuw
TijdperkenHoog barok
LocatieConcertgebouw, Amsterdam
Orkest van de Achttiende Eeuw
Cappella Amsterdam
Frans Brüggen, dirigent
Daniel Reuss, koordirigent
Jeroen Lopes Cardozo, regie
Jean Louis Barning, batteur de scène
Nicola Wemyss, sopraan (Hébé, Zaïre)
Marijje van Stralen, sopraan (L’Amour)
Ilse Eerens, sopraan (Phani, Zima)
Stéphanie Revidat, sopraan (Émilie, Fatime)
João Fernandes, bas (Bellone, Huascar)
David Wilson-Johnson, bas (Ali, Adario)
Henk Neven, bariton (Osman, Don Alvar)
Anders Dahlin, tenor (Valère, Tacmas)
Marcel Beekman, tenor (Damon, Don Carlos)
Rameau - Les Indes galantes