Hoe Brancusi de kunst opnieuw uitvond

Wie was Brancusi?

Constantin Brancusi (1876-1957) was een Roemeense beeldhouwkunstenaar, die begin twintigste eeuw te voet naar het kunstcentrum van Europa trok: Parijs. "Hij heeft er lang over gedaan en veel meegemaakt onderweg. Toen hij aankwam, is hij leerling geworden in het atelier van beeldhouwer August Rodin", vertelt Birnie. Maar al snel bleek dat hun stijlen ver uit elkaar lagen en Brancusi trok zijn eigen pad.

De kunst van de essentie

"Anders dan Rodin, keek Brancusi niet zoveel naar de realiteit. En dat terwijl het realisme toen juist heel gebruikelijk was in de beeldhouwkunst", vertelt Birnie. "Hij probeerde de beweging en vorm vast te leggen. En dat deed hij door iets helemaal terug te brengen tot de essentie, dus het zijn vrij abstracte beelden en hij speelt daarmee ook met je gedachten over het onderwerp."

"Hij heeft bijvoorbeeld een vis gemaakt. Dat beeld is een rechte, gladde vorm waarin je eigenlijk op het eerste gezicht geen vis herkent. Maar als je goed kijkt, heeft hij daar de beweging die een vis in het water veroorzaakt vastgelegd. Dus er zit een soort snelheid in die sculptuur, wat fenomenaal is en door die abstractie ook een hele grote rust geeft."

Meer informatie

Revolutionaire werkwijze

Andere beeldhouwers van de twintigste eeuw deden vaak veel voorwerk. Maar Brancusi niet. Zijn werkwijze was daarmee geheel uniek. "Brancusi zei: de kunstwerken zitten in de steen verborgen en ik haal ze daar uit. Ik bouw ze niet op, maar ik bouw de steen af", vertelt Birnie bij De Ochtend. "Hij schetste niet en hij tekende niet op de steen. Hij ging gewoon aan de slag en maakte dan op zijn gevoel die sculpturen. Dat was revolutionair." Kunstenaars als Rodin bouwden hun werken op: eerst een schets, dan volgde een werk in klei, en dan pas in brons. Brancusi deed het helemaal anders.

Van Centre Pompidou naar H'ART Museum Amsterdam

De kunstwerken van Brancusi zijn normaal te bewonderen in Parijs in het Centre Pompidou. Nu zijn ze tijdelijk in Amsterdam te zien. "Het Centre Pompidou is in verbouwing, dus mochten wij deze werken als unicum lenen. Het is meer dan dertig jaar geleden dat er een solotentoonstelling van Brancusi in Nederland te zien was. Daarom is dit heel uniek. Als de verbouwing klaar is, gaan de werken terug en gaan ze nooit meer reizen", zegt Birnie.

De tentoonstelling bevat niet alleen beeldhouwwerken, maar geeft ook een kijkje in Brancusi als persoon zelf. Hij was een groot muziekliefhebber en gaf feesten, waar componisten als Erik Satie en Darius Milhaud ook bij aanwezig waren. Daar zijn ook video's van te zien in de tentoonstelling Brancusi, The Birth of Modern Sculpture.