'Natuurlijk stond er in Huize Bach geen piano, maar dit klinkt schitterend'

"Muziek van Bach kan altijd", zegt Jacobus overtuigd. Volgens hem werkt de muziek van Bach uitstekend op een piano, ook al kende de componist het instrument niet. "Een beroemde pianist noemde de piano ooit een gulden middenweg. Bachs muziek komt er prachtig op tot zijn recht. Natuurlijk stond er in Huize Bach geen piano, maar als ik het begin van de vierde Franse suite speel, klinkt het gewoon schitterend."

Vrijheid in de noten

Wat Jacobus zo aanspreekt, is de ruimte die Bach aan de uitvoerder laat. "In die Franse suite begint hij met een allemande, een dans. Maar er staat geen tempo bij, geen boogjes, geen puntjes op de noten. Glenn Gould speelt het heel strak, David Fray juist veel losser. Je mag het dus vrij interpreteren", zegt hij.

Toch vraagt de muziek wel om gevoel voor karakter. "Een allemande is niet zo langzaam als een sarabande, maar ook niet zo snel als een gigue. Je moet je altijd afvragen: wat wil ik uitdrukken met deze dans?"

Meerstemmigheid in één lijn

Bachs kracht is volgens Jacobus de polyfonie. "Zelfs in één melodielijn hoor je soms meerdere stemmen. Eigenlijk al twee stemmetjes, terwijl dat niet gespecificeerd staat. Dat is de retorische kracht van zijn muziek. Met al die dingen bepaal je als speler waar de luisteraar naar luistert en wat hij hoort", zegt Den Herder. Herhalingen bieden bovendien ruimte om te variëren. "Dansdelen worden altijd tweemaal gespeeld. Het was vroeger volkomen normaal om in de herhaling versieringen toe te voegen. Vandaag speel je het zo, morgen net even anders. Dat is precies de vrijheid die Bach biedt."

De piano als kans

Waar het klavecimbel geen verschil kent tussen hard en zacht, opent de piano juist mogelijkheden. "Neem een dalende toonladder in de linkerhand. Speel je die gebonden, dan verdwijnt het contrast met de rechterhand. Speel je hem losser, dan krijgt het een heel ander karakter. Dat is wat ik bedoel: de noten staan er, maar je hebt altijd ruimte om ermee te spreken", aldus Den Herder.