Twee muzikale schilderijen van Frans Hals aangekocht

Genrestukken

In tegenstelling tot de formele portretten waar Frans Hals beroemd mee werd, tonen genrestukken scènes uit het dagelijks leven. Ze waren bedoeld voor de vrije markt, niet voor opdrachtgevers, en geven een levendige indruk van het leven in de zeventiende eeuw. De mensen die erop staan hebben niet zelf voor hun afbeelding betaald, maar dienden als model. Volgens Christi Klinkert stond dit type werk al jarenlang bovenaan het verlanglijstje van het museum: "We hadden al twaalf portretten van Hals, maar nog geen enkel genrestuk."

'Aanvulling op de Collectie Nederland'

Toen deze twee kleine schilderijen van musicerende kinderen op de markt kwamen, greep het museum - samen met het Mauritshuis - zijn kans. "Ze zijn echt een aanvulling op de Collectie Nederland", vertelt de curator. "Er zijn bijna geen genrestukken van Hals in openbare collecties."

Muziek maakte in de zeventiende eeuw deel uit van het dagelijks leven, zowel in de kerk als thuis. Er werd gezongen uit populaire bundels als Valerius’ Gedenck-Clank (1626), met strijdliederen die verwezen naar de Tachtigjarige Oorlog. Maar ook bundels met liefdesliedjes, zoals De Zeeusche Nachtegael, waren populair.

Muzikale familie

Wie de kinderen zijn op de schilderijen, is niet met zekerheid te zeggen, maar het vermoeden bestaat dat het om Hals’ eigen kinderen gaat. Hij had er veertien, van wie er elf opgroeiden, en twee van hen waren ten tijde van de schilderijen ongeveer tien en elf jaar oud. Klinkert: "Voor genrewerken heb je modellen nodig, en wie zijn er nou makkelijker beschikbaar dan je eigen kinderen?"

Er werd veel muziek gemaakt in huize Hals. "Er werd gezongen en gemusiceerd; het was een muzikaal huishouden volgens zijn tijdgenoten", aldus Klinkert.

In bredere zin gold dat overigens voor de hele Nederlandse Republiek in de eerste helft van de zeventiende eeuw: zingen was razend populair. Er verschenen zelfs vervolgdelen van liedboeken, bestaande melodieën kregen nieuwe teksten (zogenaamde contrafacten), en zingen was een belangrijk tijdverdrijf voor veel huishoudens.

De Luitspeler

Hoewel er weinig concrete informatie is over Hals’ persoonlijke relatie tot muziek, heeft hij vaker muzikanten geschilderd. Zo maakte hij meerdere versies van De Luitspeler, waarvan de beroemdste zich in het Louvre bevindt.

Zijn oeuvre telt ongeveer 220 schilderijen, waarvan het merendeel portretten zijn: formele, in opdracht gemaakte gelijkenissen van mensen die betaalden voor hun beeltenis. Slechts 30 tot 35 van zijn schilderijen zijn een genrestuk.