Na Chinese topsolisten komen nu Chinese toporkesten: 'Klassieke muziek heeft daar een ander aura'

Symbool voor moderniteit

Sinoloog en musicoloog Milan Ismangil ziet een groot verschil in het imago van klassieke muziek tussen Europa en China. "Als ik in China een concert bezoek, is het publiek veel jonger. Klassieke muziek heeft daar een heel ander aura. Niet oubollig, maar juist modern."

Ren Xiaolong, directeur van het China National Center of Performing Arts Orchestra, zegt tegen Bachtrack niet voor niets: "Als Europees publiek beseft hoe diep klassieke muziek in China is verankerd, begrijpen ze dat de toekomst voor de muziek rooskleurig is."

Klassieke muziek staat voor de gegoede burgerij in China voor vooruitgang. "Als je een jonge tiener bent, dan leer je piano of viool. De waardes die daarbij komen kijken zijn: discipline en hard werken. Dat sluit aan bij de boodschap die de regering wil overbrengen. De vroegere premier Jiang Zemin was bijvoorbeeld ook een groot liefhebber van klassieke muziek."

Van gesloten naar open

Volgens sinoloog Ardi Bouwers startte die trend in de jaren 80, toen China begon met de opendeurpolitiek. Na decennia geslotenheid zocht China toenadering tot het Westen. "Ik hoorde toen in de trein Mozart en Beethoven."

Bouwers zet er wel een kanttekening bij. "Het Chinese beleid is nu veranderd. Het gaat om trots zijn op eigen cultuur. Daar hoort westerse klassieke muziek niet per se bij." Maar de liefde voor klassieke muziek is bij de hogere middenklasse in China gebleven.

Topsolisten

Het Verbier Festival maakt bekend in 2026 een nieuwe wintereditie van het festival te organiseren in de Chinese stad Shenzhen. Het Verbier Festival is één van de meest prestigieuze festivals, elk jaar in Zwitserland. Violist Janine Jansen treedt er regelmatig op en zal ook in Shenzhen spelen. Volgens het persbericht van het Verbier Festival is het een strategische zet: "Met zijn robuste muziekeducatiesysteem, bloeiende consumentenmarkt en groeiende artistieke invloed, is de regio vol met potentie."

"Het is nog een beetje eenrichtingsverkeer", ziet Milan Ismangil. Hij doelt erop dat veel Europese orkesten toeren door China, maar het omgekeerde nog weinig voorkomt. "Een naam als het Shanghai Symphony Orchestra is nog niet ingeburgerd."

Met viool- en pianosolisten heeft de Chinese klassieke muziekscène zich wél al wereldwijd op de kaart gezet. Pianisten als Lang Lang en Yuja Wang zijn graag geziene gasten in concertzalen over de hele wereld. Bij internationale vioolconcoursen zie je veel Chinese namen voorbijkomen.

Created in China

Ook Deutsche Grammophon, een grote uitgever van klassiekemuziekopnames, ziet de potentie en heeft in mei 2025 een China-afdeling opgezet. Het label 'DG China' wil "nieuw talent ontdekken, originele creativiteit stimuleren en Chinese musici verbinden aan het wereldwijde publiek".

Dit is in lijn met een bredere ontwikkeling, van 'Made in China' naar 'Created in China', zo ziet Milan Ismangil. "China wil een creatieve macht zijn en niet gezien worden als een land dat alleen kopieert."

Over veel Chinese pianisten is het vooroordeel dat ze klassieke muziek 'kopiëren', maar niet met gevoel spelen. "In het Westen hoorde je vroeger weleens de klacht dat ze mechanisch spelen", merkt Ismangil op.

Prestigeproject

Naast Europese projecten die uitbreiden naar China, begint nu ook het omgekeerde plaats te vinden. In augustus 2025 toert het China National Center for Performing Arts (NCPA) Orkest voor het eerst in Europa. Het orkest is een prestigeproject van de Chinese regering. Beijing moest en zou een orkest van internationaal topniveau krijgen. In 2010 startte het orkest, verbonden aan het Nationale Centrum voor Uitvoerende Kunsten in Beijing.

Dat topniveau lijkt inmiddels te zijn bereikt. Het orkest nam alle Brucknersymfonieën op, en die werden goed ontvangen door de critici. De tournee door Europa is een volgende stap, volgens Milan Ismangil: "Ze zullen benieuwd zijn hoe het publiek hier reageert."

Het uitzwaaiconcert in Beijing leverde in ieder geval laaiend enthousiast lokaal publiek op, volgens een artikel op Bachtrack. "Deze tour is een leermoment voor zo'n orkest", denkt Ismangil. "Werkt wat in Beijing gebeurt ook in Europa?"

Chinese cultuur verspreiden

Het NCPA Orchestra speelt in Europa Romeo en Juliet van Sergei Prokofiev en de Orgelsymfonie van Camille Saint-Saëns, maar ook een Chinese compositie. Qigang Chen schreef muziek gebaseerd op de vijf elementen uit de oude Chinese filosofie: metaal, hout, water, vuur en aarde.

Achter het programma zit een doel, volgens Ren Xiaolong, de directeur van het orkest. Hij wil "een dialoog voeren". Hij benadrukt dat het om een uitwisseling gaat. Sinoloog Ardi Bouwers denkt dat het niet toevallig is dat er een Chinese compositie op het tourneeprogramma staat. "Het zou gek zijn als ze naar Europa komen zonder muziek uit de Chinese cultuur."

Volgens Ardi Bouwers is Xi Jinping in het algemeen volop bezig met Chinese cultuur te verspreiden over de wereld. Westerse klassieke muziek zal niet hoog op het prioriteitenlijstje staan. Bouwers zegt: "China heeft ook een klassieke muziektraditie, met totaal andere instrumenten. Momenteel ligt er meer nadruk op zulke culturele uitingen."

Sponsoring uit China

Op 25 januari 2025 was er een concert in het Muziekgebouw aan 't IJ dat in het teken stond van Chinees Nieuwjaar. Opvallende namen stonden op het affiche: blokfluitist Lucie Horsch en Klaus Mäkelä. De aanstaande chef-dirigent van het Concertgebouworkest speelde cello bij dit concert.

Het geld voor deze twee supersterren komt van sponsoring door de Chinese ambassade in Nederland. Naast het Pianokwartet van Robert Schumann, speelde Lucie Horsch blokfluit in vier Chinese composities. Het Avondconcert zond dit concert ook uit op NPO Klassiek.

'Morele paniek'

Of we ons zorgen moeten maken om de Chinese ambassade die een concert in Nederland sponsort? "Dat is morele paniek", volgens Ismangil. "Het is altijd goed als er meer toenadering is. Als er dan dingen zijn waar je je echt zorgen over maakt, dan kun je het gesprek aan met elkaar."

Ardi Bouwers sluit zich daarbij aan, maar ze plaatst wel een kanttekening: "Het is belangrijk om te weten waar je aan meewerkt. Dat het niet gaat om bijvoorbeeld het verbloemen van de situatie van de Oeigoeren in China. Maar bij zo'n concert is dat absoluut niet aan de orde."

Achterblijvend Europa?

Toch maakt Ismangil zich wel érgens zorgen over, als het gaat om klassieke muziek: "Dat er binnenkort zoveel goede muzikanten in China zijn, dat Europa achter kan blijven. Maar dat is dan de schuld van onze regeringen, dat ze eigen talent en podia niet genoeg promoten. En de overheid denkt: dat regelen ze zelf wel."

"Het NCPA Orkest is onderdeel van een, wat mij betreft, slimme keuze van de Chinese regering", vindt Ismangil. "Die is zich bewust van het imago van klassieke muziek en is bereid de portemonnee ervoor te trekken."