Operaregisseur Pierre Audi drukte een onuitwisbare stempel op de Nederlandse opera

In 1988 begon Audi als artistiek directeur van De Nationale Opera in Amsterdam waar hij tot 2018 zou blijven. Daar oogstte hij successen met cyclussen met opera's van Monteverdi, Mozart en Wagners Ring des Nibelungen. Hij bouwde een internationale reputatie op. Hij werkte samen met beeldend kunstenaars als Karel Appel, Georg Baselitz, Anish Kapoor en Jonathan Meese. Van 2005 tot 2014 was Audi artistiek directeur van het Holland Festival. En sinds 2019 was hij artistiek directeur van het gerenommeerde Festival d'Art Lyrique d'Aix-en-Provence.

"Zijn eruditie, historische kennis en brede smaak maakten hem tot een uitzonderlijk regisseur en programmeur", meldt De Nationale Opera in een bericht op hun website. "Met zijn visionaire en onbevreesde kunstenaarschap is hij velen tot inspiratie geweest en dat zal hij blijven zijn. Zijn erfenis leeft voort in ons huis."

Nieuwe beeldtaal

Pierre Audi is van grote betekenis geweest voor het Nederlandse operaleven: er wordt gezegd dat hij de opera internationale allure heeft gegeven, wat misschien wat weinig flatteus is naar zijn voorgangers. Wat hij wél heeft gedaan, is een nieuwe beeldtaal bedenken voor het genre: een beeldtaal die werkte in het brede auditorium en op het grote operatoneel van wat tegenwoordig Nationale Opera & Ballet heet.

Zaal openbreken

Voor zijn ensceneringen van de opera’s van Monteverdi brak hij in feite de zaal verder open en maakte haar op haar grootst: met het toneel deels de zaal in, een open achterdoek en een minimum aan decorstukken op de enorme bühne, wist hij paradoxaal genoeg een intimiteit te creëren die daar tot dusver nog niet gevoeld was. De mimiek van de personages was daarbij ingehouden maar intens: het leverde bijvoorbeeld het iconische beeld op van mezzosopraan Graciela Araya als Penelope in Il ritorno d’Ulisse in Patria, in visueel en vocaal opzicht verteerd door verlangen naar haar echtgenoot Ulisse. De toeschouwer kon zo haar verdriet voelen.

Op dezelfde manier bracht hij Wagners Der Ring des Nibelungen naar het publiek: met adventure seats voor wie zo ongeveer in de enscenering wilde zitten, met grote, maar alweer eenvoudige decors en podiumdelen die ver de zaal in kwamen. Wagners personages werden in kledij ontdaan van Teutoonse clichés en liepen rond als personages in een geheel eigen wereld, waarbij het Nederlands Philharmonisch Orkest onder leiding van Hartmut Haenchen een zichtbare plek kreeg in enscenering.

Audi bracht verder Franse grand-opéra (Guillaume Tell, La juive) en modern werk. Daarbij liet hij zien welke emotionele waarde dat eigentijdse werk kon hebben: Marco Polo van Tan Dun had momenten die delen van het publiek tot tranen toe konden ontroeren.

In nauwe samenwerking met zakelijk directeur Truze Lodder nodigde hij grote kunstenaars uit: bijvoorbeeld Nikolaus Harnoncourt om een Mozart-cyclus te dirigeren en grote regisseurs uit binnen- en buitenland. De Nederlandse Opera – later De Nationale Opera – werd een huis van bijzondere producties. Pierre Audi initieerde bovendien de Studio van De Nationale Opera. In het seizoen 2025-2026 zal zijn productie van Wagners Tristan und Isolde te zien zijn.

Kijk hier naar de documentaire Pierre Audi 25 jaar DNO:

NTR Podium | NPO Start

Op maandag 5 mei sprak Podium met Willem Bruls, dramaturg van de Nationale Opera over Pierre Audi. Luister hier het fragment terug: