Mathieu Kessels maakte 500.000 instrumenten in Tilburg, dit museum vertelt zijn verhaal
- Klassiek
- Mathieu Kessels maakte 500.000 instrumenten in Tilburg, dit museum vertelt zijn verhaal
Zijn instrumenten werden volop bespeeld in de vele fanfares die de stad Tilburg rijk was en treinladingen aan instrumenten vertrokken naar de rest van de wereld. De fabriek van Kessels was ooit gezichtsbepalend voor Tilburg. Nu vertellen ze in het museum alles over het vak van instrumentenbouwen.
Betrokken musicus
Kessels' instrumentenfabriek maakte deel uit van een bloeiende industrie. "Het heeft voor Tilburg heel veel betekend", zegt Irma van Helvert. Zij is gids bij het Kessels Museum.
"Mathieu Kessels had een visie dat muziek bereikbaar moest zijn voor alle mensen. Niet alleen voor een elitegroep, maar voor én door alle mensen. Er waren veel fanfares in de stad en die kon hij voorzien van instrumenten. Kessels had ook de voorloper van het conservatorium in Tilburg opgericht."
foto: Kessels Museum
Foto van Mathieu Kessels.
Vakmensen
Op het hoogtepunt werkte 450 mensen in de fabriek en was het de tweede grootste werkgever van Tilburg. "Het was een vrij arm gebied met veel dagloners. Kessels kon zo veel mensen te werk stellen", vertelt Irma van Helvert.
"De fabriek groeide enorm snel, en Kessels moest vakmensen uit de Bohemen aantrekken. Op een gegeven moment heeft hij metaalbewerkers uit de omgeving laten instrueren door die vakmensen. En zo kon iedereen meewerken."
foto: Kessels Museum
De restauratiewerkplek in het Kessels Museum.
Wagonladingen
Het bedrijf bestond van 1886 tot 1955. De fabriek stond vlakbij het station van Tilburg. Via het spoor gingen wagonladingen instrumenten de wereld over. Allerlei instrumenten kwamen uit de fabriek, in totaal een half miljoen. Alleen een harp is er nooit gebouwd.
foto: Geheugen van Tilburg
"Van de oude fabrieken zijn vooral veel instrumenten te zien in het museum, maar ook werkbanken. De manier waarop er toen gewerkt werd, kunnen we met voorbeelden laten zien", zegt gids Irma van Helvert. "Elk koperinstrument wordt gemaakt van een platte koperplaat. Uiteindelijk moet dat een rond instrument vormen met een conische vorm."
De sarrusofoon
Houten instrumenten zijn zeer gevoelig voor temperatuur en luchtvochtigheid. En dat is niet ideaal voor buiten marcheren. Daarom maakte Adolph Sax in 1846 een instrument die de klarinet nabootste, maar dan van metaal: de saxofoon. Twee Franse kapelmeesters zochten een metalen vervanging voor de fagot en hobo, en vonden in 1856 de sarrusofoon uit.
Eén van de pronkstukken van het museum is een sarrusofoon: de contrabassarrusofoon om precies te zijn. Nu is het een uitgestorven instrumentensoort. En dat komt niet doordat niemand de sarrusofoon meer wilde bespelen. In tegendeel, het instrument was populair en daarmee een doorn in het oog van Adolph Sax.
foto: Museum Gent
Ter illustratie: een bassarrusofoon van Museum Gent.
Rechtszaak van Adolph Sax
"Hij had patent opgevraagd op zijn saxofoon en had dat ook gekregen. Hij heeft toen een rechtszaak aangespannen, omdat de sarrusofoon te veel zou lijken op zijn saxofoon. De rechter had hem in het gelijk gesteld, en de productie van sarrusofoons moest stoppen", legt Irma van Helvert uit.
Ooit waren er hele ensembles met alleen sarrusofoons. Ravel gebruikte de sarrusofoon in zijn ouverture Shéhérazade en de opening van De Tovenaarsleerling van Paul Dukas is ook origineel voor sarrusofoon bedoeld. Tegenwoordig zijn er weinig van deze instrumenten overgebleven. Een unieke collectie dus, van het Kessels Museum.
Bezoeken
Een ander bijzonder voorwerp in de collectie is de pianola. Een mechanische piano, die stukken automatisch kan spelen op basis van een muziekrol. En wat te denken van een soort gitaar, maar dan gemaakt van het schild van een schildpad!
foto: Kessels Museum
"Er is elke dag een gratis gids aanwezig, voor kinderen zijn er speurtochten en in het MuziekLab kunnen ze allerlei instrumenten bespelen. En dat vinden ze maar wat leuk", zegt gids Irma van Helvert lachend.
