José van Dam – Meesterzanger uit België viert 85e verjaardag

Richard Wagner
Die Meistersinger von Nürnberg - Akte III - "Wahn! Wahn! Überall Wahn! (Wahnmonolog)"
José van Dam [bariton – Hans Sachs]
Chicago Symphony Orchestra o.l.v. Georg Solti
Decca / 452 606-2
Opnamejaar: 1995

José van Dam zong de rol van Meistersinger Hans Sachs in de opera Die Meistersinger von Nürnberg graag. Het is één van de langste bas-rollen van Wagner. "Het is zijn mooiste rol in Wagners beste opera", zei hij in een interview. "Die Meistersinger von Nürnberg is heel menselijk en gul. Het is in mijn ogen ook het enige werk van Wagner waar hij gevoel voor humor aan de dag legde."

Johannes Brahms
Ein deutsches Requiem, op.45 - deel III, "Herr, lehre doch mich"
José van Dam [bariton]

Wiener Philharmoniker & Wiener Singverein o.l.v. Herbert von Karajan
Deutsche Grammophon / 4316 512

Opnamejaar: 1983

José van Dam werkte samen met allerlei dirigenten, onder wie Herbert von Karajan. In veel opnames met Herbert von Karajan is José van Dam ook te horen. Als Karajan van een zanger hield, was hij heel loyaal naar die persoon. Dat was ook het geval bij José van Dam. Tussen 1970 en 1988 traden zij samen bijna 160 keer op en maakten zij 28 studio-opnames. “Hij was streng, veeleisend… Hij is de geweldige dirigent met wie ik het grootste plezier heb gehad”, zei José van Dam.

Veel componisten lieten zich inspireren door de roman Don Quijote de la Mancha van Miguel de Cervantes. De Spaanse edelman gaat op reis met zijn knecht Sancho Pancha. Don Quichotte denkt dat hij een dolende ridder is, strijdend tegen het kwaad. Het is een tragische held, die het zelfs opneemt tegen de molens.

In 2010 neemt José van Dam afscheid van het operapodium. Dat deed hij in De Munt in Brussel – de plek waar hij dertig jaar aan verbonden was. Op het programma stond de opera Don Quichotte van Jules Massenet. José van Dam zong de rol heel vaak. Het werd een magistraal afscheid. "José van Dam ís Don Quichotte en Don Quichotte ís José van Dam", schreef een recensent.

Jules Massenet
Don Quichotte ; Akte III - "Je suis le chevalier errant"
José van Dam [bariton – Don Quichotte]

Choeur et Orchestre Du Capitole de Toulouse o.l.v. Michel Plasson
EMI / 7547672

Opnamejaar: 1992

Olivier Messiaen
Saint François d'Assise ; Akte II – fragment
José van Dam [bariton – Franciscus van Assisi]

Choeur et Orchestre du Théatre National de l'Opéra de Paris o.l.v. Seiji Ozawa
Cybelia / CY 833-836

Opnamejaar: 1983

In 1983 zong hij in Parijs de wereldpremière van Saint François d’Assise van Oliver Messiaen. Het wordt een groot succes. Een paar weken na de première wordt het werk opgenomen in de studio. Daarna zal José van Dam de rol nog vaak vertolken José van Dam creëerde in 1983 de standaard voor deze glansrol. We horen hier José van Dam als Franciscus, die preekt voor de vogels. Je hoort – zoals wel vaker bij Messiaen – natuurgetrouwe vogel-imitaties in het orkest.

Georges Bizet
Carmen - Akte II - lied van de Toréador, "Votre toast... Toréador, en garde"
José van Dam [bariton - Escamillo]

London Philharmonic Orchestra & John Alldis Choir o.l.v. Georg Solti
Decca / 4213 002

Opnamejaar: 1975

In 1988 was José van Dam één van de initiatiefnemers om de Koningin Elisabeth Wedstrijd ook voor zang te organiseren. In 2010 nam José van Dam afscheid van het concertpodium. En een jaar later gaat hij lesgeven aan de Koningin Elisabeth Muziek Kapel voor jonge talenten. En nog steeds is hij daarbij betrokken. Hij is regelmatig jurylid bij het prestigieuze concours.

We even terug naar het begin van zijn carrière. Hij studeerde aan het Conservatorium van Brussel en vanaf 1960 zong hij wat kleine rollen bij de Opera de Paris. Vijf jaar later zong hij de rol van Escamillo in Carmen van Bizet. Een rol die hij daarna nog vaker zou vertolken.