Dirigent Christoph von Dohnányi liet de muziek voor zichzelf spreken

Wolfgang Amadeus Mozart
Symfonie nr.41 K.551 ‘Jupiter’ ; deel I, “Allegro vivace”
Cleveland Orchestra o.l.v. Christoph von Dohanyi
Decca / 4364212
Opname gemaakt in: oktober 1990

Christoph von Dohnányi, hij was de zoon van de geëxecuteerde verzetsstrijder (Hans von Dohnányi) en de kleinzoon van componist Ernö Dohnányi. Na de Tweede Wereldoorlog maakte hij snel naam in het Duitse muziekleven. In het midden van de vorige eeuw leidde hij het WDR Sinfonieorchester en stond hij aan het hoofd van de opera’s van Lübeck, Hamburg en Frankfurt. Echt naam maakte Christoph von Dohnányi in de Verenigde Staten, toen hij in 1982 George Szell opvolgde als chef-dirigent bij het Cleveland Orchestra. Hij zou dat 20 jaar blijven.

Opnamen die hij met het Cleveland Orchestra maakte, zijn geliefd om de kraakheldere orkestklank en de rust van zijn dirigeren. Dohnányi was altijd op zoek naar helderheid, naar wat er in de muziek aan lijnen en samenklanken al besloten ligt. Hij drukte er niet zozeer een eigen stempel op, maar liet de muziek voor zichzelf spreken.

Robert Schumann Concert voor piano en orkest ; deel I, “Allegro affettuoso”
Claudio Arrau, piano
Concertgebouworkest o.l.v. Christoph von Dohnanyi

Philips / 4737452

Opname gemaakt in mei 1963
Christoph von Dohnányi maakte in de jaren ’50, ’60 en ’70 naam in Duitslanden werd een held in de Verenigde Staten, toen hij chef-dirigent werd van het Cleveland Orchestra.

Met enige regelmaat kwam hij naar Nederland. Hij stond in 2011 voor het laatst op de bok bij het Koninklijk Concertgebouworkest. Toen stonden delen uit de opera Die Bassariden van Hans Werner Henze op het programma – de opera die Dohnányi ook in wereldpremière bracht in de jaren ’60.

In 1963 maakte hij in Amsterdam een plaatopname: het Pianoconcert van Robert Schumann, met Claudio Arrau als solist.

Dohnányi stond bekend om zijn heldere, analytische dirigeerstijl. En dat is hier goed te horen. De soms complexe orkestklank houdt hij in Schumanns Pianoconcert telkens helder. Helder en ook rustig, zodat pianist Claudio Arrau alle ruimte krijgt.

Charles Ives Orchestral Set nr.2 ; deel I, “An Elegy to our Forefathers” + deel II, “The Rockstrewn Hills…”
Cleveland Orchestra o.l.v. Christoph von Dohnanyi
Decca / 4437762. Opname gemaakt in januari 1994

Christoph von Dohnányi was een ingetogen, bedachtzame dirigent. Rustig, maar vooral op zoek naar helderheid in de muziek, dat was tekenend voor hem. Zelfs complexe muziek bleef bij Dohnanyi helder. Een goed voorbeeld is de muziek van de godfather van de Amerikaanse muziek, Charles Ives. Een componist die er van hield om van alles door elkaar te laten klinken. In opnamen die Dohnanyi in 1994 maakte van werken van Ives, kun je alles toch nog van elkaar onderscheiden. Luister naar deze twee toongedichten...

Anton Bruckner Symfonie nr.5 (ed. Nowak) ; deel II, “Sehr langsam”
Cleveland Orchestra o.l.v. Christoph von Dohnanyi

Decca / 4333182. Opname gemaakt in januari 1991
De opname van de Vijfde Symfonie van Anton Bruckner was een openbaring. Dohnanyi dirigeerde de symfonie opvallend snel. Het openings- en slotdeel klinken energiek, nuchter en helder.

In het langzame tweede deel neemt Dohnanyi een gebruikelijk traag tempo, maar luister hier vooral naar de klank van het orkest, het Cleveland Orchestra. Dat maakt deze opname ook speciaal. De warme gloed, de schittering in het koper… Christoph von Dohnanyi laat hier horen dat zijn Cleveland Orchestra bij de top van de wereld gerekend moet worden.

Felix Mendelssohn Symfonie nr.3 ‘Schotse’ ; deel IV, “Allegro vivacissimo – Allegro maestoso assai”
Cleveland Orchestra o.l.v. Christoph von Dohnanyi
Telarc / 447905. Opgenomen in januari 1988

Christoph von Dohnányi was een ingetogen dirigent, maar stond bekend om zijn energieke uitvoeringen. Dat geldt ook voor zijn opname van de Derde symfonie “Schotse” van Felix Mendelssohn Bartholdy. Het laatste deel is lekker levendig gespeeld. ‘Tongue in cheek’ – onderkoeld en ingehouden – waardoor de muziek een heel natuurlijk, onweerstaanbare vaart krijgt.