Is dirigentschap te koop?

De droom van een amateur

Cheung leerde zichzelf dirigeren aan de hand van YouTube-opnames en privélessen. In 2018 richtte hij zijn eigen Mandle Philharmonic Orchestra op, en werkte sindsdien toe naar wat hij zijn “Mount Everest” noemde: het dirigeren van Mahlers monumentale Auferstehung-symfonie.

Volgens de New York Times vertelde Cheung: "Ik zag de magie van het dirigeren en ik dacht: 'Waarom zou ik dat niet ook kunnen doen? Misschien moet ik het eens proberen.'"

De noten overeind houden

Twee jaar lang bereidde Mandle Cheung zich voor, en werkte in de weken voorafgaand aan het concert intensief met het orkest en koor. Bij sommige orkestleden riep dit wrevel op. Een violist van het Toronto Symphony Orchestra schreef online: “Het is lastig als iemand zonder ervaring je dan ineens gaat dirigeren... We hebben uiteindelijk zelf het concert overeind gehouden.”

Aan de andere kant vindt collega en lid van de artistieke commissie van het orkest Bridget Hunt de bijdrage van de Cheung aan de culturele sector het de moeite waard. "We moesten heel goed naar elkaar luisteren. Maar het [financiële voordeel voor het orkest] compenseert de extra moeite die we erin steken."

Gilbert Kaplan

Cheung treedt in de voetsporen van onder anderen Gilbert Kaplan, de Wall Street-miljonair die in de jaren tachtig wereldwijde Mahler-uitvoeringen leidde. Ook hij financierde zijn eigen concerten, waaronder met het Wiener Philharmoniker. Het NRC schreef er destijds dit artikel over: Gilbert E. Kaplan Miljonair-dirigent van één werk - NRC.

De uitvoeringen van Gilbert Kaplan werden opvallend positief bevonden door critici. Ook het concert van Mandle Cheung ontving een staande ovatie van het publiek. "Misschien kan ik nu Europese orkesten benaderen. Dat zou mooi zijn."

Andere systemen, andere keuzes

De praktijk van een betalende dirigent roept in Nederland al snel weerstand op, maar in Noord-Amerika gelden andere spelregels. In tegenstelling tot het Nederlandse cultuurstelsel, waar overheids­subsidies een stevige basis vormen voor orkesten, zijn Amerikaanse ensembles grotendeels afhankelijk van particuliere giften en sponsordeals.

Is dirigentschap te koop?

Podium legde de kwestie voor aan een woordvoerder van het Concertgebouworkest:

"Ieder orkest moet hierin zelf een afweging maken, maar we zouden het niet passend vinden om iets dergelijks te doen. Bij partnerships kijken we altijd naar wat passend is voor alle partijen, en hoe we elkaar kunnen versterken. Daarbij gaat het om maatwerk - nooit alleen om geld.”

"Daarnaast is spelen in een toporkest, en het dirigeren daarvan, een professioneel ambacht op het hoogste niveau. Daar willen we altijd met respect mee omgaan."