Rotterdamse Lijnbaan zet klassieke muziek in tegen overlast

Voorbeelden in binnen- en buitenland

Er zijn al verschillende voorbeelden waarin klassieke muziek of natuurgeluiden zijn toegepast om hangjongeren en andere overlastgevers te beïnvloeden. Zo heeft de Brusselse metro klassieke muziek gedraaid op de perrons, wat leidde tot minder jongerenoverlast en een verhoogd veiligheidsgevoel. Ook in Nederland worden metrostations uitgerust met licht- en geluidsinstallaties: zowel Amsterdam als Rotterdam experimenteert met muziek en licht op stations om de sfeer te verbeteren en overlast tegen te gaan.

In Turnhout (België) proberen de autoriteiten juist jeugdoverlast weg te houden bij openbare toiletten door voetstappen op de muren te schilderen en luide klassieke muziek te laten horen zodra iemand binnenkomt. Daarnaast tonen onderzoek en pilotprojecten dat natuurlijke geluiden – zoals stromend water en vogelgezang – gevoelens van ontspanning en veiligheid bevorderen. Dit wordt internationaal getest, van parken in Londen en Stockholm tot fietspaden en parkeergarages in Nederland.

Effect op sfeer en veiligheid

Het idee is dat rustige klassieke muziek als een soort ‘nudging’ (een verandering van de omgeving om op onbewust niveau gedrag te beïnvloeden) werkt: mensen gaan zich vanzelf rustiger en vriendelijker gedragen wanneer kalmerende muziek klinkt, zo is hier te lezen. RET (het Rotterdamse vervoersbedrijf) laat weten dat in de Rotterdamse metro vooral ‘s avonds klassieke muziek wordt gedraaid omdat dat een "kalmerende sfeer" oproept. Dit geeft reizigers een veiliger gevoel en vermindert – zo meldt RET – de neiging om onder invloed van verveling of onrust met meubilair te gaan sleuren of vernielen.

Eerdere proeven in de metro tonen ook dat extra belevingsfactoren (geur, licht, kunst) het gevoel van veiligheid en comfort versterken. Tegelijkertijd wordt ook gekeken naar het wegnemen van onprettig geluid: studies bevestigen dat overmatig lawaai stress kan veroorzaken en juist een onveilig gevoel geeft.

Muziekkeuze

De samenstelling van de muziek speelt een belangrijke rol in dit experiment. De playlist voor stations of winkelstraten wordt doorgaans handmatig samengesteld om precies de juiste sfeer te treffen. Dit betekent vaak een mix van klassieke en zachte ambient muziek, waarbij lange, zware stukken worden vermeden en geluidsfragmenten niet te lang duren (maximaal 3–4 minuten).

Op Amsterdamse metrostations wordt er bijvoorbeeld gekozen voor herkenbare, lokale muziek. Denk aan orkestwerken gespeeld door het Concertgebouworkest en composities die tijdens concerten in de stad klinken.

Door in de playlist te spelen met seizoenen of thema’s (bijvoorbeeld muziek uit de programmering van Nationale Opera & Ballet in Amsterdam) moeten voorbijgangers zich welkom en op hun gemak voelen. RET benadrukt dat de muzikale programmering altijd in dienst staat van het beoogde effect: kalme, rustgevende klanken voor een veilige sfeer op drukke plekken.

Vervolgstappen in Rotterdam

Op dit moment praat de gemeente met winkeliers en vastgoedeigenaren op de Korte Lijnbaan over de praktische invulling van het plan, zo is te lezen op dehavenloods.nl. Pas na hun medewerking kunnen er luidsprekers en geluidsinstallaties worden geplaatst.

Het doel is een proefperiode te starten waarin gemeten wordt of klassieke muziek en geluidssculpturen daadwerkelijk leiden tot minder overlast en een aangenamere sfeer. Rotterdam waakt ervoor dat geluidsbeleving niet ten koste gaat van gastvrijheid: het moet juist bijdragen aan een veilig én uitnodigend winkelgebied voor bewoners en bezoekers.