Met Podium op museumtour: Nationaal Grammofoonmuseum Nieuwleusen

Het museum komt voort uit de privéverzameling van Jelle Bos uit Nieuwleusen, een verwoed verzamelaar van opnameapparaten. Hij bouwde zelfs een kelder onder zijn huis om zijn collectie tentoon te stellen. Toen hij ouder werd, moest er een nieuwe plek gevonden worden voor de inmiddels bijzondere verzameling. Die vond men in het voormalige gemeentehuis van Nieuwleusen, dat vanaf 2023 dienstdoet als museum. "Maar zelfs dat is nog te klein", vertelt persvoorlichter Erik van Doorne aan Podium.

Hoe kreeg geluid een plek in huis?

Het Grammofoonmuseum vertelt de geschiedenis van de geluidsopname en -weergave, vanaf de uitvinding van de fonograaf in 1877 tot de doorbraak van digitale technieken rond 1980. Vrijwilligers verzorgen rondleidingen en demonstraties, waarbij steeds de centrale vraag klinkt: hoe kreeg geluid een plek in huis? Van Doorne: "We proberen uit te leggen wat er aan de basis heeft gelegen van het gemak waarmee je nu muziek kunt beluisteren."

Een van de pronkstukken is de Lioret, een apparaat waarvan er, volgens Van Doorne, wereldwijd nog maar enkele bestaan. Ook staat er een replica van de vroegste fonograaf uit 1877. Daarnaast vind je er fonografen uit de late 19e eeuw, grammofoons met sierlijke hoorns, draagbare koffergrammofoons, jukeboxen en bandrecorders.

Luistergeschiedenis tot leven

In het museum klinkt overal muziek, want veel apparaten werken nog steeds. Er is bovendien veel afspeelbaar materiaal aanwezig. In de platen en banden hoor je de muziektrends terug uit de tijd van het apparaat. Op de eerste platen - begin 20ste eeuw - stond vooral klassieke muziek. Volksmuziek werd wel gespeeld, maar was niet wat mensen kochten. Niet alleen voor de luisteraars was de uitvinding een uitkomst, ook voor musici. Tenor Enrico Caruso was de eerste die meer dan een miljoen platen verkocht, met een opname uit 1902!

De grammofoonplaat was ook voor jazz en popmuziek enorm belangrijk. Volgens het museum was zonder de grammofoon de popcultuur niet eens mogelijk geweest. Posters van The Beatles en The Rolling Stones aan de muur herinneren daaraan.

Educatieprojecten

Het museum wil een brug slaan tussen verleden en heden, maar Van Doorne geeft toe dat jongeren nog lastig te bereiken zijn: "Voor hen is het vooral ouwe meuk. We hopen tijd te vinden om ook voor die groep educatieprojecten op te zetten."

Het museum is van april tot en met oktober open voor individuele bezoekers, in de wintermaanden op afspraak voor groepen. Meer informatie en de agenda zijn te vinden op grammofoonmuseum.nl.