Het raadsel van ontslagen Joodse orkestleden nu te zien in online reconstructie
- Klassiek
- Het raadsel van ontslagen Joodse orkestleden nu te zien in online reconstructie
Waarom verdwenen er al vóór de oorlog Joodse musici uit het KRO-orkest? En wie waren zij? In een nieuwe interactieve reconstructie van Pointer, het journalistieke platform van KRO-NCRV, worden hun verhalen verteld. Aan de hand van archiefonderzoek, familieverhalen en uniek beeldmateriaal krijgen de musici een gezicht.
Dat er al vóór de Duitse bezetting Joodse medewerkers werden ontslagen bij de KRO, werd eerder dit jaar door Pointer vastgesteld. De redactie van het programma ontdekte dat vanaf 1934 meerdere Joodse orkestleden systematisch uit het ensemble verdwenen. Aan het begin van de oorlog waren er van de tien nog maar drie over.
Samensteller Sietze van Loosdregt vertelde er eerder over bij De Ochtend.
Joodse musici werden al voor de oorlog ontslagen
Geen anonieme namen meer
De nieuwe reconstructie geeft deze musici een gezicht. Wie waren ze? Wat overkwam hen? En hoe zag hun leven eruit na hun vertrek bij de omroep?
Met archiefbeelden, foto’s en documenten worden de verhalen verteld van onder anderen violist Sal Rodriguez, saxofonist en violist Salomon Doof, en cellist Bram Oberstein. Zeker vijf van de betrokken musici zijn uiteindelijk vermoord in concentratiekampen.
Familieleden reageren
Pointer sprak ook met nabestaanden, zoals René van Wijngaarden, de kleinzoon van Bram Oberstein. Die dacht altijd dat zijn opa pas tijdens de bezetting was ontslagen. "Maar het was dus al jaren eerder. Dat wist niemand in de familie", vertelt hij. "Het is belangrijk dat deze geschiedenis boven water komt. Het leert ons iets over wat uitsluiting in stilte doet."
Wie nam de besluiten?
Naast de verhalen van de musici zoomt de reconstructie ook in op de toenmalige leiding van de KRO. Uit onderzoek blijkt dat binnen de top van de omroep al vóór de oorlog sprake was van antisemitische denkbeelden. Zo werd in vergadernotulen over een zanger gezegd dat hij "zeer zeker te jiddisch voor ons" zou zijn.
Tijdens de oorlog bleken meerdere KRO-prominenten openlijk pro-Duits. Een van hen was dirigent Pierre Reinards, die in 1943 een concert dirigeerde ter ere van Hitlers verjaardag in het Gooiland Theater. Na de oorlog werd hij veroordeeld tot twee jaar gevangenisstraf wegens collaboratie.
Te zien op pointer.nl
De reconstructie is vanaf nu online te bekijken. Met behulp van originele documenten, tijdlijnen, filmfragmenten en persoonlijke verhalen kun je als bezoeker door de geschiedenis navigeren.
Bekijk het hier
Gerelateerd
De Ochtend
Deze 'young talent'-competitie doet niet aan leeftijdsdiscriminatie
De Ochtend
Hierna luister je nooit meer hetzelfde naar de Matthäus-Passion: 5 bijzondere momenten
De Ochtend
De Mens achter Matthäus: zo is het om te zingen in het jongenskoor
De Ochtend