Otto Klemperer – meesterdirigent met een klank van graniet

Johannes Brahms
Symfonie nr.1, op.68 in c kl.t. - deel I, "Un poco sostenuto, allegro"
Philharmonia Orchestra o.l.v. Otto Klemperer
EMI / CDM 769651

Klemperer bleef in zijn muzikale benaderingen weg van sentimentaliteit; hij streefde juist naar een soort ‘objectieve’ klank. Zijn opnames staan bekend om de relatief trage tempi, en klinken vaak monumentaal, architectonisch, massief. Een klank als van graniet. Een goed voorbeeld van dat robuuste Klemperer-geluid hoor je in de houwen aan het begin van de Eerste symfonie van Brahms. Klemperers opname van dat stuk wordt gerekend tot de beste ooit gemaakt.

Gustav Mahler
Das Lied von der Erde - deel IV, ''Von der Schönheit'' + deel V, ''Der Trunkene im Fruhling''
Christa Ludwig [mezzosopraan]
Fritz Wunderlich [tenor]
Philharmonia Orchestra & New Philharmonia Orchestra o.l.v. Otto Klemperer
EMI / 5 66892 2

Klemperer beschouwde Gustav Mahler als zijn lichtend voorbeeld. De twee kenden elkaar persoonlijk, en Mahler verstrekte Klemperer zelfs een persoonlijk aanbevelingsbrief voor een dirigentschap in Praag. De muziek van Mahler zou altijd een vaste waarde blijven in Klemperers repertoire. Een van zijn meest legendarische opnamen is die van Das Lied von der Erde, waarvoor Klemperer – zoals altijd – de allerbeste zangers van zijn tijd wist te strikken: hier hoor je Christa Ludwig en Fritz Wunderlich.

Wolfgang Amadeus Mozart
Symfonie nr.39, KV.543 in Es gr.t. - deel III, "Menuetto & Trio (Allegretto)" + deel IV, "Finale. Allegro"
Philharmonia Orchestra o.l.v. Otto Klemperer
EMI / CMS 7632722

Zijn beste opnames maakte Klemperer bij het Londense Philharmonia Orchestra. Dat geeft misschien een wat vertekend beeld van zijn repertoire. Eerder dirigeerde Klemperer namelijk ook modernere componisten als Janáček en Hindemith, maar bij het ongesubsidieerde Philharmonia Orchestra stond toch vooral het ‘klassieke’ repertoire op de lessenaars. Zoals de symfonieën van Mozart, die Klemperer fantastisch dirigeerde. Houtblazers mooi op de voorgrond, eigenzinnige maar rake tempokeuzes, en toch altijd iets van Klemperers karakteristieke, donkere ondertoon.

Ludwig van Beethoven
Fidelio, op.72 ; Ouverture + Akte I - finale, "O welche Lust, in freier Luft"
Jon Vickers [Florestan - tenor]
Gottlob Frick [Rocco - bas]
Philharmonia Orchestra & Philharmonia Chorus o.l.v. Otto Klemperer
EMI / 5551702

Al sinds de release in 1962 geldt Klemperers opname van Beethovens opera Fidelio als een gouden standaard. Door de indrukwekkende cast vol topsolisten natuurlijk, maar ook zeker door de manier waarop Klemperer het koor en orkest leidt. In de eerste akte bijvoorbeeld, wanneer een koor van politieke gevangenen even aan de vrijheid mag ruiken. Door Klemperers bedachtzame tempokeuzes voel je als luisteraar de zwaarte van de situatie. Geen uitbarsting van vreugde, maar voorzichtige hoop.

Anton Bruckner
Symfonie nr.6 in A gr.t. - deel IV, "Finale. Bewegt, doch nicht zu schnell" (ed. Haas)
New Philharmonia Orchestra o.l.v. Otto Klemperer
EMI / CDM 7633512

In deze opname van Bruckners Zesde symfonie hoor je wat een meesterlijk architect Otto Klemperer was wanneer hij voor een orkest stond. Door zijn onsentimentele, gestructureerde aanpak legt hij enorm veel kleuren bloot in het orkest. Duidelijke altvioolloopjes, mooi aanwezige houtblazers. En de spanningsboog is vermorzelend: het hele slotdeel voelt bij Klemperer logisch en onontkoombaar. Opgenomen in 1964, en nog altijd een van de meest overtuigende interpretaties van deze symfonie.