Carlos Kleiber - spaarzaam perfectionist met een cultstatus

Ludwig van Beethoven
Symfonie nr.7, op.92 in A gr.t. - deel II, "Allegretto" + deel III, "Presto"
Wiener Philharmoniker o.l.v. Carlos Kleiber
Deutsche Grammophon / 471 6302

Voordat hij zich stortte op muziek, studeerde Kleiber een poosje scheikunde. Iets van het chemische en het exacte nam hij misschien wel mee in zijn dirigeren. Ritmische precisie, explosieve energie, vrij bruuske tempokeuzes en nauwkeurig opgebouwde spanningsbogen – allemaal ingrediënten die perfect tot hun recht komen in Kleibers Beethoven-interpretaties. Deze opname uit 1975/76 van de Zevende symfonie wordt, samen met de Vijfde op hetzelfde album, door veel kenners gerekend tot de beste ooit.

Johann Strauss jr.
Die Fledermaus ; Akte III - slot, "Ich stehe voll Zagen... O Fledermaus, o Fledermaus"
Júlia Várady [Rosaline - sopraan]
René Kollo [Alfred - tenor]
Hermann Prey [Gabriel von Eisenstein - bariton] e.a. solisten
Bayerisches Staatsorchester & Chor der Bayerischen Staatsoper o.l.v. Carlos Kleiber
Deutsche Grammophon / 4156 462

Operette dirigeren is zo’n beetje het moeilijkste wat er is, vond Carlos Kleiber. Vooral de timing – altijd een van Kleibers sterkste kanten – luistert bij operette erg nauw. Komische timing van een grappig moment, schakelen tussen spreekstem en muziek met precies de juiste cadans, en de zangers volgen maar ook letten op de reactie van het publiek. Met één operette in het bijzonder had Kleiber een levenslange obsessie: Die Fledermaus van Johann Strauss jr. Zijn opname ervan uit 1975 werd een gouden standaard, niet in de laatste plaats door de fenomenale solistencast.

Johannes Brahms
Symfonie nr.4, op.98 in e kl.t. - deel I, "Allegro non troppo"
Wiener Philharmoniker o.l.v. Carlos Kleiber
Deutsche Grammophon / 4000 372

In de beperking toont zich de meester - het had Kleibers lijfspreuk kunnen zijn. Vooral in het symfonisch repertoire was hij bijzonder selectief. Studio-opnames met symfonieën maakte hij van slechts drie componisten, eentje elk: Beethoven, Schubert en Brahms. Kleiber wist zichzelf schaars te maken, en naar zijn albums werd reikhalzend uitgekeken. Eén daarvan is deze uit 1980, met Brahms’ Vierde symfonie. Tot op de dag van vandaag geldt het als een van dé grote Brahms 4-interpretaties. Vooral door de manier waarop Kleiber de muziek presenteert als iets volledig onontkoombaars: compact, voortstuwend in één duidelijke richting, als een cameralens die steeds verder scherpstelt.

Carl Maria von Weber
Der Freischütz - Ouverture
Staatskapelle Dresden o.l.v. Carlos Kleiber
Deutsche Grammophon / 457 736-2

De opname waarmee Kleiber in 1972 definitief doorbrak, was die van Der Freischütz van Carl Maria von Weber. Het werd meteen een van zijn meest legendarische. Der Freischütz geldt als de allereerste ‘Romantische Oper’, een negentiende-eeuws operagenre waarin het orkest een steeds belangrijkere rol kreeg. Weber schreef fantastische orkestraties, en gaf de muziek hetzelfde bovennatuurlijke karakter mee als de spookachtige plot. Kleiber dirigeert die met zoveel energie en hoogspanning dat de rillingen je over de rug lopen.