Oorlog, seksueel misbruik en onmacht steeds vaker vertaald naar muziek

Vervreemdingseffect

Venegas Aernouts laat zich graag inspireren door Bertolt Brecht. "Toen ik muziektheater studeerde, vond ik zijn denkpatroon heel interessant en dat gebruik ik nu ook in mijn muziek", vertelt ze. "Veel van de theater-esthetiek die we nu hebben, komt eigenlijk van Brecht’s vervreemdingseffect. Hij was heel politiek bezig en zijn stukken hadden een sociaal karakter," legt ze uit. "Wat hij probeerde, was het publiek niet alleen emotioneel te betrekken, maar ook aan het denken te zetten." Dat probeert Venegas Aernouts nu ook met haar muziek.

Je hart openstellen door kunst

De componist zegt zich onmachtig te voelen over verschillende dingen. "Er zijn veel dingen gaande, zoals de oorlogen in Gaza en Oekraïne en het groeiende gevoel in Europa tegen de vreemdeling," vertelt ze. "Dit alles gaat steeds verder, en ik vind het belangrijk om dit met kunst te reflecteren. Kunst kan mensen uitnodigen om hun hart wat meer open te stellen, en ik denk dat dit een manier is om te protesteren, om bewustzijn te creëren."

Uiteindelijk is muziek voor Venegas Aernouts dan ook een manier van protest voeren. "Kunst kan echt een krachtig middel zijn om mensen te laten nadenken en om te protesteren tegen wat er verkeerd gaat in de wereld," legt ze uit. Zo schreef de componist Aegean Shores. Dat schreef ze toen ze als vrijwilliger werkte op een vluchtelingenkamp op Lesbos in de zomer van 2016. Het is een orkestwerk met Arabische invloeden.

"Toen ik naar Lesbos ging, ging ik eigenlijk niet met de bedoeling om een stuk te maken. Ik was in Nederland concerten aan het organiseren met mijn ensemble om geld in te zamelen voor de vluchtelingen," vertelt ze. "We stuurden kleding en andere spullen. Op een gegeven moment dacht ik, 'ik moet gewoon iets doen, ik wil iets maken'. En zo ontstond Aegean Shores. Het stuk reflecteert de ervaring van de vluchtelingen die aankomen op het eiland, met muziek die de aankomst van de rubberboten uitbeeldt. Het begin is schrijnend, maar daarna komt de melodie die de reis van de vluchtelingen weerspiegelt, de overgang van vrijheid naar de bureaucratie van Europa."

Het onbewuste aanspreken

Venegas Aernouts denkt dat muziek verschillende rollen kan hebben. "Toen ik in Lesbos was, ontdekte men daar dat ik violiste was en vroegen ze me om elke avond muziek te maken. Ik speelde met mensen die liedjes zongen, en het werd een gezamenlijke ervaring. Muziek kan iets losbreken in ons onbewuste," vindt de componist. "Het is abstract, het raakt ons diep, veel meer dan een tekening of foto kan doen. Omdat we tegenwoordig zo gewend zijn aan beelden en rationele informatie, denk ik dat muziek vaak de juiste manier is om ons onbewuste aan te spreken."

Thema’s als grensoverschrijdend gedrag in muziek

De muziekwereld staat volgens Venegas Aernouts steeds meer in verbinding met de actualiteit. "Vroeger, toen ik mijn eindexamen deed, had ik een stuk over een rechtszaak over geweld en seksueel misbruik, en mijn docenten vonden dat een beetje vreemd. Nu is het een veel gangbaarder onderwerp", vertelt ze. Er zouden volgens haar steeds meer componisten zijn die maatschappelijke kwesties in hun muziek verwerken. "Het is nu meer geaccepteerd om zulke onderwerpen aan te kaarten, en dat vind ik goed. We moeten de dingen bespreken om ze aan te pakken."

Dag van de Componist

De stadscomponist van Rotterdam schreef daarnaast onder andere een stuk geïnspireerd door de haven van Rotterdam. Dat wordt uitgevoerd op Rotterdam Centraal, als onderdeel van de Dag van de Componist. Ze heeft een stuk geschreven dat de activiteit van de stad symboliseert, de machines in de haven. "Het toont hoe verschillende mensen samenwerken in een mechanisme, net zoals de txalaparta altijd door twee mensen wordt gespeeld."

Rotterdam Centraal Station | 14:20 - 15:30 uur | Gratis toegankelijk

Meer informatie