Muziek in een Notendop #58: Wie is John Williams?

Wie is John Williams?

"Fietsen, Zwerkbalbezems en mannen met rode capes - ze zouden niet vliegen zonder John Williams”, aldus regisseur Steven Spielberg over hoe de muziek van Williams het beeld tot leven brengt. Of het nu om het heroïsche trompetgeschal uit Star Wars of Superman gaat, of de magische muziek van Harry Potter en E.T.: elke melodie van zijn hand raakt je direct. John Williams: de bekendste filmmuziekcomponist van onze tijd.

Het begon allemaal op 8 februari 1932 in New York. Johnny en Esther Williams werden verblijd met de geboorte van een zoon. Ik hoor direct al een medley van het liefdesthema uit Star Wars, de Raiders March uit Indiana Jones en de pianomelodie uit Jurassic Park voor me bij deze kraamperiode, maar zover was kleine John toen nog lang niet. Papa John senior was jazzdrummer en speelde in het CBS radio-orkest. Er klonk altijd muziek in huis. Kleine John kroop graag achter de piano, en kon al snel, zonder dat hij dat toen al wist, het thema van de film Jaws spelen. Op z’n zevende ging hij op les en vond ook zijn weg op trombone, trompet en klarinet. 

Op z’n 16e verhuisde het gezin naar de andere kant van Amerika: Los Angeles. Pa kon daar aan de slag als freelancer in filmstudio-orkesten. Op de North Hollywood High School zette puber-John belangrijke stappen: hij arrangeerde en componeerde voor het schoolorkest. Ook speelde hij de pianopartij op diverse opnames van film- en televisiemuziek van onder andere Jerry Goldsmith, Henry Mancini en Elmer Bernstein. Na z'n diensttijd bij de United States Air Force -drie jaar lang dirigeren en arrangeren- hoopte John dat hij skyhigh kon gaan. Pianospelen moest zijn beroep worden. Hij verdiende wel wat als pianist in jazzclubs, maar toen hij op de Julliard School de virtuoze Van Cliburn hoorde spelen, zakte de moed hem in de schoenen. Dát niveau zou hij nooit bereiken. Misschien was het slimmer als hij zich zou richten op het componeren. Heel geen gek idee, met de kennis van nu. 

In 1957 kwam hij in dienst bij Columbia Pictures, een grote filmmaatschappij. Met de muziek voor de tv-film Because They're Young zette hij zijn eerste stappen en vanaf toen ging het snel. Hij schreef muziek voor tv-shows en in 1963 schreef hij voor het eerst voor een bioscoopfilm: Diamond Head. Hij bleek zijn roeping te hebben gevonden. De aanvragen stroomden binnen en John schreef de ene na de andere filmscore. In 1974 ging de telefoon: met Steven Spielberg. Steven Spielberg? Nooit van gehoord. Maar deze Steven had muziek nodig voor zijn debuutfilm The Sugarland Express. John ging aan de slag. De samenwerking beviel goed; het was het begin van een van de langste samenwerkingen in de filmmuziekgeschiedenis. Stel je voor dat Johns telefoon het niet deed in 1974… maargoed. Met de film Jaws zetten zowel Steven als John zich een jaar later definitief op de kaart. En John had daar slechts twee noten voor nodig. Het bleek een briljante vondst. Samen maakten ze 29 films waaronder Saving Private Ryan, E.T. the Extra-Terrestrial, Schindler’s List, Indiana Jones en Jurassic Park. Een andere vruchtbare samenwerking was met George Lucas. Lucas was bezig met de film Star Wars. John Williams was verantwoordelijk voor de inmiddels iconische muziek. The force was with him. Hij bereikte een sterrenstatus. De Grammy’s en Oscar’s stroomden binnen. 

Toen Williams in 1980 aangesteld werd als dirigent van het Boston Pops Orchestra, zou dat eigenlijk voor drie jaar zijn. Orkestleden waren sceptisch: wat moeten wij met een filmmuziekcomponist als dirigent? Toch beviel het van beide kanten goed. Zijn contract werd telkens verlengd. Twaalf jaar lang stond hij voor de club, tot hij er op z'n 61e met pensioen ging. Al is hij buiten de Boston Pops om nooit met pensioen gegaan. Het is best onvoorstelbaar dat één iemand in één leven zóveel iconische klanken kan componeren, en ook nog eens allemaal robuuste en fraai afgewerkte composities. John Williams kreeg het voor elkaar. Het werden meer dan 150 filmscores. En alsof dat nog niet genoeg was schreef hij ook nog symfonieën, concerten en kamermuziekwerken. Hij componeerde muziek voor de honderdste verjaardag van het Vrijheidsbeeld, hij deed nieuwsjingles voor NBC en schreef het stemmige stuk Air and Simple Gifts dat uitgevoerd werd tijdens de inauguratie van Barack Obama. Hoe hij dit alles voor elkaar kreeg? Gewoon, net als Bach: veel talent en hard werken. Er bleef weinig tijd over voor het gezinsleven. Zijn kinderen herinneren hem vooral zittend achter de piano, met zijn potlood in zijn hand. Een ambachtsman in een muzikale werkplaats. Overigens stroomt de muziek door in zijn nakomelingen. Oudste zoon Mark is drummer en songwriter en werkte met Cher, Tina Turner en Crosby Stills Nash & Young. Zoon Joseph is zanger van een bandje genaamd Toto. Ik zou nog uren door kunnen gaan, maar ik kan je beter doorverwijzen. Meer over en mét John Williams zie je in de geweldige Disney+documentaire ‘Music by John Williams’.

Muziek uit deze aflevering:

Beluister via Spotify de muziek uit alle afleveringen van Muziek in een Notendop.

Home Muziek in een Notendop