Jacqueline du Pré - sprankelende cellist die te jong stierf
- Klassiek
- Jacqueline du Pré - sprankelende cellist die te jong stierf
Elke week selecteert Podium legendarische Gouden Opnamen die je gehoord móet hebben. Centraal staan grote maestro's, absolute topmusici en cd's die gelden als referentiemateriaal. Van opnames uit lang vervlogen tijden tot de muziek van nu. Deze week: cellist Jacqueline du Pré. Op zondag 26 januari is het 80 jaar geleden dat zij werd geboren. Als zij bijna 30 is, wordt Multiple Sclerose (MS) bij haar geconstateerd. Jacqueline du Pré moet noodgedwongen stoppen met haar carrière. Ze stierf veel te jong – op 42-jarige leeftijd.
Wie: Jacqueline du Pré, geboren 26 januari 1945 (Oxford, Verenigd Koninkrijk), overleden 19 oktober 1987 (Londen, Verenigd Koninkrijk).
Wat: Cellist die al sinds haar 17e optrad met de grote musici van haar tijd.
Waar: Haar carrière bracht haar overal ter wereld.
Weetje: Ze was getrouwd met pianist/dirigent Daniel Barenboim. Omdat ze vaak vrolijk was en lachte tijdens het musiceren, werd ze door haar vrienden Smiley genoemd.
Maandag 20 januari 2025 - Couperin
François Couperin
Les Goûts-Réunis ou Nouveaux concerts – deel IV, “Le je-ne-scay-quoy”
Jacqueline du Pré [cello] & William Pleeth [cello]
EMI / 5 04167 2 1
Opnamejaar: 1963
De moeder van Jacqueline du Pré stimuleert haar kinderen muzikaal. ’s Ochtends vinden de kinderen Du Pré een muziekstukje onder hun kussen, zodat ze bij het opstaan met een al zin hebben het instrument ter hand te nemen. Als Jacquline du Pré 10 jaar is, komt zij in de celloklas van William Pleeth terecht. Hij wordt haar voorbeeld: "Al mijn interpretaties vinden hun oorsprong in het werk van Pleeth," zegt Jacqueline du Pre als zij terugblikt op haar jeugd. Ze noemde hem haar "cello-vader".
Maandag 20 januari 2025 - Elgar
Edward Elgar
Concert voor cello en orkest op.85 in e kl.t. – deel I, “Adagio - Moderato” + deel II, “Lento – Allegro molto”
Jacqueline du Pre [cello]
London Symphony Orchestra o.l.v. John Barbirolli
EMI / 5 04167 2 1
Opnamejaar: 1965
Als Jacqueline du Pré 17 jaar oud is, speelt ze voor het eerst het Celloconcert van Edward Elgar. Een paar jaar later neemt ze het werk op met dirigent John Barbirolli. De opname bereikte een legendarische status. En nog steeds is de impact van haar opname te merken. Het is nog steeds de favoriete opname van cellisten Alisa Weilerstein en Steven Isserlis.
Dinsdag 21 januari 2025 - Brahms
Johannes Brahms
Sonate voor cello en piano nr.1, op.38 in e kl.t. - deel I, "Allegro non troppo"
Jacqueline du Pré [cello] & Daniel Barenboim [piano]
EMI / CDM 7 63298 2
Opnamejaar: 1968
In 1966 leert Jacqueline du Pré pianist Daniel Barenboim, die het zich nog goed herinnert: "In plaats van dat we elkaar met 'goedenavond' begroetten, speelden we Brahms. Daarna ging alles heel snel. Een half jaar later trouwden we in Jeruzalem." Jacqueline du Pré krijgt van haar ouders een Anglicaanse opvoeding, maar voor Barenboim wordt zij Joods. Maar ondertussen heeft Daniel Barenboim wel een relatie met een andere vrouw, met wie hij 2 kinderen krijgt. Het geheim hield hij voor de zieke Du Pré verborgen: "Ik wilde haar niet kwetsen." De laatste twee dagen van haar leven, week Barenboim geen moment van Jacquelines zijde.
Woensdag 22 januari 2025 - Beethoven
Ludwig van Beethoven
Pianotrio nr.7, op.97 in Bes gr.t., "Erzherzogstrio" - deel III, "Andante cantabile"+ deel IV, "Allegro moderato - Presto"
Daniel Barenboim [piano] & Pinchas Zukerman [viool] & Jacqueline du Pré [cello]
EMI / 5 05167 2
Opnamejaar: 1970
Jacqueline du Pré speelt de grote celloconcerten, maar ook graag kamermuziek. Dat doet ze het liefst met de hechte vriendengroep die is ontstaan, onder andere met haar echtgenoot Daniel Barenboim. Er is een mooie documentaire gemaakt, waarin de vrienden op elkaars instrument spelen voorafgaand aan een concert. Violist Itzhak Perlman: "We lachten ons door de repetities heen. Maar ze heeft het Forellenkwintet wel voor goed voor mij verpest, want bij elke opname denk ik: dit is niet Jackie."
Donderdag 23 januari 2025 - Haydn
Joseph Haydn
Concert voor cello en orkest nr.1, Hob.VIIb, nr.1 in C gr.t. - deel II, "Adagio" + deel III, “Allegro molto”
Jacqueline du Pré [cello]
English Chamber Orchestra o.l.v. Daniël Barenboim
EMI / CMS 7632832
Jacqueline du Pre vooral wordt herinnerd omdat haar leven zo tragisch ten einde kwam. Daniel Barenboim zegt daarover: "Mensen proberen haar muzikaal belang in verband te brengen met haar ziekte. Maar ik ben er van overtuigd dat zij liever bekend zou zijn geweest om haar spel dan om haar ziekte." Een paar maanden voor zij in het huwelijksbootje zouden stappen, namen zij het Eerste celloconcert van Joseph Haydn op. Du Pré stond bekend om haar extraverte manier van spelen, met veel bewegingen. Dat zag je in de jaren ’60 nog niet zoveel. Maar haar spel is licht van toon en van karakter.
Vrijdag 24 januari
Frédéric Chopin
Sonate voor cello en piano op.65 in g.kl.t. – deel III, “Largo” + deel IV, “Finale. Allegro”
Jacqueline du Pré [cello] & Daniel Barenboim [piano]
EMI / CDM 7631842
Opnamejaar: 1972
In 1973 treedt zij voor het laatst op. Op het programma staat het Dubbelconcert van Johannes Brahms. De vioolpartij wordt gespeeld door haar goede vriend Pinchas Zukerman. Er staan 4 concerten op de planning, maar het laatste concert moet zij afzeggen. Haar echtgenoot Daniel Barenboim herinnert zich nog hoe die jaren waren. “Elke arts zei iets anders, niemand wist wat het was en de dokters waren het niet met elkaar eens. Zo ging dat vier en een half jaar! We wisten dat er iets vreselijks aan de hand was.” Het bleken de eerste symptomen te zijn van Multiple Sclerose. Jacqueline du Pré probeerde uit alle macht door te gaan, ook al werkte haar lichaam niet meer mee. “Ze stopte met spelen omdat ze de snaren niet meer voelde, maar het ging vooral om de strijkstok. Als ze die pakte, had ze geen idee van het gewicht,” vertelt Barenboim later.
In 1973 geeft ze haar laatste concert, een jaar eerder maakt ze met Daniel Barenboim haar laatste opname: de Vioolsonate van César Franck – in de versie voor cello en de Cellosonate van Frédéric Chopin.
“Ze was een geweldig musicus, die nog zoveel had te geven. Muziek leek uit haar te stromen, als water uit een bron. Maar het werd haar afgenomen,” zegt Daniel Barenboim later in een interview.